Archief Lettele en Omgeving

Bijnamen of bijnamen, een titel waarbij je je kunt afvragen: wat bedoeld hij hiermee?
In de vorige ‘De Letter’ stond een artikel over het memory spel van Lettele.
Dit spel dat mogelijk is gemaakt door Ontmoeten in Eigen Dorp Lettele, Dorpsarchief Lettele, Plaatselijk Belang Lettele, Sign Solutions en bedacht door  Richard en Britt Wigink uit Heeten.
Het werd op 3 december 2020 gepresenteerd. Het memory spel bestaat uit 63 kaarten met bijnamen en 63 kaarten met de bijbehorende ‘echte’ namen oftewel de officiële namen.
Om het niet te moeilijk te maken zijn de kaarten verdeeld in 3 kleuren, zodat je ook met een beperkt aantal kaarten kunt spelen. Heel vindingrijk is de mogelijkheid om het ook te gebruiken als legpuzzel.
De achterkant van alle 126 kaarten tezamen vormt een geografische kaart van Lettele en wijde omtrek zoals die er in 1915 uitzag. Van het Overijssels kanaal tot Okkenbroek en  van de Hoge wege tot en met de Holterweg.
Het wordt een kaart van 110 bij 65 cm, wat ongeveer overeenkomt met een legpuzzel van 2000 stukjes. Als je denkt , die leg ik wel even in elkaar, dan vergis je wel degelijk. Ondanks dat ik dacht redelijk op de hoogte te zijn hoe Lettele en omgeving er 100 jaar geleden uitzag heb ik er toch een hele lange avond over  gedaan om hem af te krijgen. Op een gegeven moment heb ik dezelfde plattegrond die ik in mijn computer heb staan erbij gehaald.
Zo blijkt dit spel, dat oorspronkelijk is bedacht als memory spel, onverwacht een hele uitdagende legpuzzel te zijn. Achteraf heb ik een trucje gevonden om hem sneller in elkaar te leggen, maar deze verklap ik niet.
Maar om bij de bedoeling van de titel terug te komen toch een opmerking die niet kritisch bedoeld is, maar wat mij betreft wel vermeld moet worden.
Bijnamen zoals wij van het archief die kennen en bedoelen zijn namen die te herleiden zijn naar vaak de eerste of vroedere bewoners van een oude boerderij of katerstede (keuterboer).
Voorbeelden hiervan zijn Essenboer, verwijzend naar de vroegere bewoner van de boerderij aan de Essenhuizerweg waar nu de familie Aarnink woont. Alle ooms van Hans hebben als bijnaam  Essenboer, behalve Wim Aarnink. Hij woonde aan de Kalverbeldsweg in de katerstede Kalverbeld.
Wij kennen de familie van Oldeniel die een timmerbedrijf  aan de bathmenseweg hadden met de bijnaam Schotman. Toch heet de boerderij waar zij wonen geen Schotman, maar Klein Brinkman.
De naam Schotman hebben ze van boerderij Schotman aan de Iwlandsweg in Averlo, waar de voorouders van van Oldeniel woonden. Een andere uitzondering is onder andere Klein Koerkamp aan de Koerkampsweg. Op deze boerderij heeft van oudsher  een Klein Koerkamp gewoond, dus kan hier van een bijnaam geen sprake zijn.
Bij andere bijnamen die in het spel worden gebruikt is er geen historische achtergrond zoals hierboven. Deze namen zijn bedoeld om neven en nichten met dezelfde achternaam te scheiden naar voorouders, zoals Gerrit van Tiens en Theo van Hein van Mans van Mies van de winkel. Theo is de zoon van Hein Kleine Koerkamp en die op zijn beurt van Mans Kleine Koerkamp die getrouwd is was met Mies en samen een winkel hadden. De winkel die afgebroken is en waar nu de familie van Bob Kleine Koerkamp woont.  De Bereboer verwijst naar het beroep van Jan Streppel en Scheem Mans oftewel Mans Bolink lijkt mij een soort van scheldnaam, want scheem is het dialect voor scheve.

Kortom een heel mooi spel met een historische waarde. Zeker de moeite waard om het aan te schaffen, met in acht neming van het bovenstaande om de historie van Lettele wat betreft bijnamen op juiste waarde te schatten.